Dna moczanowa

 

Co to jest dna moczanowa

Z dną moczanową (artretyzmem, skazą moczanową, czy najczęściej podagrą - jeżeli dotyczy palucha) mamy do czynienia, kiedy kwas moczowy we krwi znajduje się na zbyt wysokim poziomie i zaczyna krystalizować w stawach i innych tkankach. Kwas moczowy we krwi to produkt metabolizmu puryn (składniki DNA i RNA) i w normalnych warunkach nie jest negatywnym zjawiskiem - normalny produkt trawienia, działa we krwi jako antyoksydant chroniący naczynia krwionośne przed zniszczeniem. Dopiero wysoki poziom tego kwasu w organizmie (hiperurykemia) może prowadzić do dny.

Puryny

Z atakami dny standardowo wiąże się wysokie spożycie produktów bogatych w puryny [1,2], dlatego zaleca się wyłączenie ich z diety. Są to szczególnie mięso czerwone, indyk, ryby i podroby. Tak się składa, że produkty bogate w puryny są jednocześnie ważnym źródłem substancji odżywczych - podroby, owoce morza, śledzie, makrele, mięso to najbogatsze źródła minerałów, witamin i makroskładników wysokiej jakości. Jak to pogodzić? Czy problemem jest wartościowe pożywienie, czy sam poziom kwasu?

Fruktoza

Badanie z 2002 [7] roku pokazało, że powiązanie pogorszenia stanu zdrowia z fruktozą i alkoholem jest większe niż z jedzeniem bogatym w puryny - dieta bogata w puryny nie podnosi poziomu kwasu moczowego aż tak wysoko jak alkohol i jest to stosunkowo krótkotrwałe. Kiedy wątroba dostaje nadmiar fruktozy, zostaje zaburzony metabolizm puryn, poziom kwasu moczowego we krwi podnosi się. Jednocześnie zmniejsza się wydalanie kwasu moczowego z moczem. Zatem działanie fruktozy jest podwójne - podnosi poziom kwasu we krwi i obniża jego wydalanie [3,4]. Wygląda na to, że problem z purynami to skutek, nie przyczyna.

Oporność insulinowa i syndrom metaboliczny

Istnieją badania mówiące, że nadmiar kwasu moczowego jest czynnikiem choroby metabolicznej i oporności insulinowej [3]. Wysoki poziom insuliny we krwi (oporność insulinowa) ogranicza wydalanie kwasu moczowego. Zazwyczaj pacjenci z dną mają problem z insuliną oraz objawy syndromu metabolicznego - na przykład cukrzycę, chorobę wieńcową, słabą tolerancję glukozy. Badanie z 2002 roku [7] pokazało, że od diety ubogiej w puryny skuteczniejsze jest zastosowanie proporcji 40% węglowodanów, 30% białek, 30% tłuszczu, czyli nieco niższego od typowego w zachodniej diecie (50% i więcej) spożycia węglowodanów, co obniża poziom insuliny, LDL i trójglicerydów, zmniejszając prawdopodobieństwo wystąpienia syndromu metabolicznego.

Stan zapalny

Nieraz zdarza się, że podczas ataku dny poziom kwasu moczowego jest prawidłowy - dlatego sam wysoki poziom kwasu (hiperurykemia) nie wystarczy do wytworzenia ataku dny i bólu [5]. Inne typowe cechy występujące przy artretyzmie to podwyższony poziom CRP i interleukiny-6 (IL-6) - cytokiny produkowanej podczas wielu rodzajów stanów zapalnych [6]. Możliwe, że głównym czynnikiem wywołującym dnę jest chroniczny stan zapalny.

Produkty takie jak sardynki czy makrele są bogate w puryny, ale jednocześnie mają wysoką zawartość przeciwzapalnych kwasów tłuszczowych omega-3. W stanach zapalnych duże znaczenie ma stosunek kwasów omega-6 do omega-3 w diecie. Przez zbyt wysokie spożycie kwasów omega-6, co jest powszechne we współczesnej diecie bogatej w oleje roślinne i przetworzoną żywność, proporcje te zostają zaburzone na niekorzyść omega-3. Z tego powodu dieta bogata w kwasy omega-3 (DHA i EPA) obniża stan zapalny organizmu i może zmniejszać ryzyko tworzenia kryształów kwasu moczowego, prowadzących do bólu stawów.

Zalecenia

Badania wskazują, że spożywanie puryn zwiększa ich wydalanie [8], nie jest też bezpośrednią przyczyną dolegliwości, ale ich skutkiem. Białko w diecie również zwiększa wydalanie kwasu moczowego [9]- co sugerowałoby, ze diety bogate w mięso i ryby mogą być... pomocne. Ponieważ fruktoza ma zasadnicze znaczenie przy nadmiarowej produkcji kwasu moczowego, unikanie cukru i syropu glukozowo-fruktozowego obniża ryzyko dny. Dodatkowo, wydalanie kwasu moczowego wzmaga witamina C - warto suplementować 1-2 g na dzień [10], a może nawet więcej. Dobrze też pić wodę - dehydratacja zwiększa zatrzymanie kwasu moczowego [11]. Należy też ćwiczyć by rozbić glikogen w wątrobie [12]. I nie pić alkoholu [7]. Wiele osób zgłasza poprawę po spożyciu wiśni, naturalnego octu jabłkowego i rozpuszczonej sody oczyszczonej. Warto wypróbować każdy z podanych sposobów, nie wiadomo, który zadziała akurat w naszym przypadku.

Podsumowanie

Wbrew powszechnej opinii, dieta bogata odżywczo, działająca antyzapalnie, ale bogata w puryny, nawet z mięsem i rybami (jak diety paleo czy LCHF) nie jest czynnikiem ryzyka rozwoju dny. Wręcz przeciwnie, to jedzenie śmieciowe, przetworzone, rafinowane oleje (nadmiar kwasów omega-6), alkohol (szczególnie piwo), mogą przyczynić się do choroby.

Masz jakieś doświadczenia z tym schorzeniem? Podziel się swoją wiedzą w komentarzach!

Źródła
[1] http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22648933
[2]  http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa035700
[3] http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19403709
[4] ajprenal.physiology.org/content/290/3/F625.full
[5] http://ard.bmj.com/content/71/9/1435.long
[6] http://www.jrheum.org/content/29/9/1950.abstract
[7]  http://www.jrheum.org/content/29/7/1350.full.pdf
[8] http://link.springer.com/article/10.1007%2FBF01852188
[9] http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7424639
[10] http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18464304
[11]  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21793335
[12]  http://www.marksdailyapple.com/gout-primal-paleo-diet/#axzz3K6pRXWdd