Przyczyny zespołu jelita drażliwego, których Twój lekarz nie szukał

Zespół jelita drażliwego (ZJD, ang. IBS) dotyczy 13% Polek i Polaków (15% w USA) i jest drugą przyczyną zwolnień z pracy (zaraz za przeziębieniem). Niestety typowe leczenie jest nieskuteczne, ponieważ skupia się tylko na objawach choroby (wzdęcia, dyskomfort, ból brzucha), nie analizując przyczyn. Dowiedz się co naprawdę jest powodem zespołu jelita drażliwego, abyś w końcu mógł poczuć się lepiej i zachować ten stan na dłużej.

ZJD, zespół jelita drażliwego jest najpopularniejszą przypadłością przewodu pokarmowego na świecie, wystepuje wśród 9 do 23% osób (w zależności od miejsca zamieszkania). W naszym rejonie to około 15%. Jest też drugim powodem opuszczania dni pracujących. Stanowi 12% wizyt u lekarzy rodzinnych, a koszt leczenia szacowany jest na 21 miliardów dolarów - również przez obniżoną produktywność chorych osób i nieobecności w pracy.

Typowe objawy ZJD to gazy, wzdęcia, zaparcia, biegunki, ból brzucha, osłabienie i poczucie ciężkości. Symptomy mogą być o nasileniu od lekko denerwujących, po całkowicie osłabiające. Taki stan może trwac latami i całkowicie odebrać chęć do życia.

Ale właściwie czym jest zespół jelita drażliwego? 

Kiedy idziesz do lekarza narzekając na gazy, wzdęcia i ból, prawdopodobnie dostaniesz skierowanie na wiele badań, sprawdzających czy cierpisz na chorobę zapalną jelit i inne problemy wpływające na budowę jelit. Kiedy te nieprawidłowości  zostaną wykluczone, lekarz określi twoje symptomy jako ZJD. Są to:  ból brzucha lub dyskomfort co najmniej 3 dni w miesiącu, związany z co najmniej dwoma z poniższych:

-polepszenie po wypróżnieniu

-problem związany ze zmianą częstości wypróżnień

-problem związany ze zmianą konsystencji stolca

Jeżeli spełniasz te kryteria, zostaniesz zdiagnozowany – cierpisz na ZJD. Lekarz następnie, kierując się symptomami, zapisze któreś z zalecanych leków (przeciwbiegunkowe, przeciwbólowe, wpływające na trawienie tłuszczu itp.).

Co jest nie tak z takim podejściem do leczenia ZJD

Jest ono po prostu nieskuteczne. Podstawowy problem z konwencjonalnym podejściem do ZJD jest skupianie się na symptomach, nie na przyczynach problemu. Zwróć uwagę na listę leków powyżej – koncentrują się wokół spowolnienia lub przyspieszenia motoryki jelit (aby ograniczyć biegunkę lub zaparcia) i zmniejszenia bólu.

Nawet jeżeli te leki są skuteczne dla tych celów, to nie koncentrują się na przyczynie dolegliwości. Często mają efekty uboczne, które są identyczne jak objawy choroby – jak gazy i wzdęcia. W niektórych przypadkach leki mają więcej poważnych komplikacji i niosą większe ryzyko niż sama choroba. Alosetron, lek stosowany do leczenia ZJD przebiegającego z biegunką, był wcześniej wycofany z rynku (przez GlaxoWellcome) ze wzglądu na poważne skutki uboczne. Nie chcę nikogo straszyć i zniechęcać do wizyt lekarskich, które są konieczne, ale oprócz standardowego leczenia, spróbuj zlokalizować przyczynę problemów.

Lepsze podejście do ZJD – lecz przyczynę!

Na szczęście ZJD może być opanowane za pomocą diety i przez zmiany w stylu życia. Skupiamy się na przyczynie problemów zdrowotnych, nie na ograniczaniu  objawów. To zazwyczaj prowadzi do ciągłego polepszania stanu organizmu.

Ale co jest przyczyną ZJD? 

Odpowiedź zależy od pacjenta. Zespół jelita drażliwego nie jest chorobą o jednej, jasnej przyczynie. Raczej jest syndromem – zespołem objawów i oznak – które mają wiele możliwych przyczyn i powiązań.

Tradycyjnie, ZJD rozważa się jako „funkcjonalne” zaburzenie pracy jelit. To oznaczałoby, że jest spowodowane przez nieprawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego, a nie zaburzenie w budowie jelit lub jakieś biochemiczne zakłócenia. Może to być prawda tylko w niektórych przypadkach.

Ważne jest, aby to zrozumieć, bo pacjenci przez wiele lat wysłuchiwali, że „wszystko jest w ich głowie”. Brało się to z podejścia, że ZJD jest psychosomatyczną dolegliwością, którą może powodować depresja, wyczerpanie lub inne problemy psychologiczne.

Ponieważ ZJD może mieć również związek z połączeniem jelita-mózg (stan flory bakteryjnej może wpływać na funkcjonowanie mózgu), dziś wiemy, że jest ono jednak głównie spowodowane przez biochemiczne i nawet strukturalne zmiany w przewodzie pokarmowym. To ważne odkrycie usunęło krzywdzące i nieuzasadnione psychiatryczne stygmatyzowanie pacjentów i daje nadzieję setkom milionów cierpiących na ZJD na całym świecie. 

1. Przerost flory bakteryjnej jelita cienkiego (SIBO).

SIBO to przypadłość charakteryzująca się nadmiernym rozrostem flory bakteryjnej jelita cienkiego. Pewne badanie donosi, że 84% pacjentów z ZJD cierpi na SIBO (1).

Wnioski z badań analizujących powiązanie między ZJD i SIBO są różne. Wynika to częściowo z braku jednolitej, standardowej metody testowania SIBO, techniki te różnią się w zależności od badania.

Jest jednak inny dowód na poparcie tezy, że SIBO może gra rolę jako przyczyna ZJD. Antybiotyki używane do leczenia SIBO – m.in. neomycyna – okazują się być efektywne w leczeniu ZJD (czyli zabicie pewnej ilości bakterii w jelicie zmniejsza objawy choroby). Na przykład, w jednym randomizowanym badaniu (badania typu RCT), leczenie antybiotykiem przez 10 dni, polepszało stan pacjentów z ZJD. Polepszenie trwało nawet  10 tygodni (2). Ostatnia metaanaliza pięciu badań pokazała, że antybiotyki działają na ogólne złe samopoczucie przy ZJD i bardziej ograniczają wzdęcia niż placebo (3).

2. Nieprawidłowa flora bakteryjna (dysbioza).

Ludzka flora jelitowa (bakterie zasiedlające jelito cienkie) to złożone z ponad 100 trylionów mikroorganizmów środowisko, mające wpływ na fizjologię, metabolizm, żywienie i funkcje immunologiczne całego ciała. Zaburzenie flory jelit wiąże się z dolegliwościami przewodu pokarmowego, takimi jak choroba zapalna jelit oraz z szerokim wachlarzem wewnętrznych stanów zapalnych - cukrzyca i otyłość.

Badania pokazują, że 83% pacjentów z ZJD ma nietypowy skład kału, 73% ma dysbiozę jelitową (nieprawidłową florę jelit) (4).

Wiele badań pokazało również, że probiotyki (bakterie zawarte w jedzeniu, np. kapuście kiszonej) oraz prebiotyki (pokarm dla tych bakterii, np. inulina zawarta w topinamburze i cykorii), które regulują florę bakteryjną jelit, mogą być skuteczne w zwalczaniu ZJD (5). Dodatkowo dieta FODMAP, która ogranicza spożycie niektórych węglowodanów odżywiających bakterie jelitowe, okazuje się korzystna u pacjentów z ZJD (6).

3. Zwiększona przepuszczalność jelit (tzw. cieknące jelito, ang. leaky gut).

Jedno z podstawowych zadań przewodu pokarmowego (np. ściany jelita) to zapewnienie szczelnej bariery dla patogenów, niestrawionych cząstek pokarmów i innych niepożądanych substancji, aby nie dostały się do wnętrza organizmu.

ZJD w wielu badaniach wiąże się z niekorzystną, zwiększoną przepuszczalnością jelitową. Taki stan może być regulowany przez cytokiny o nazwie interleukina-22 (IL-22), o której wiadomo, że odgrywa istotną rolę w regulacji przepuszczalności jelit (7, 8). Należy zauważyć, że jest to strukturalna zmiana w jelitach, co może sugerować, że ZJD nie zawsze jest przypadłością funkcjonalną (nie wynikającą z budowy organizmu i tkanek).

4. Infekcje jelit.

Ludzkie jelito jest naturalnie odporne na infekcje patogennych bakterii, a to wszystko dzięki kwasowi produkowanemu w żołądku, stworzonemu właśnie w celu uśmiercania potencjalnych intruzów. Jednak wiele elementów współczesnej diety i stylu życia, jak stres i kiepskie jedzenie oraz nadużywanie leków obniżających poziom kwasów żołądkowych i innych, może zaburzać ten system ochronny.

Wiele infekcji jelit wiąże się z ZJD. Na przykład, zakażenie jedzenia bakterią Compylobacter prowadzi w 10 % przypadków do chronicznego  ZJD. Pasożyty jelitowe jak Blastocystis hominis, Dientamoeba fragilis, Giardia lamblia mogą być dosyć częstą – i niezdiagnozowaną – przyczyną ZJD (10).

5. Nieceliakalna wrażliwość na gluten i inne nietolerancje pokarmowe.

Nieceliakalna wrażliwość na gluten (ang. non-celiac gluten sensitivity, NCGS) jest reakcją na gluten (białko występujące w pszenicy, życie i jęczmieniu), o pochodzeniu innym niż autoimmunologiczne (takie jest w celiakii – chorobie trzewnej, w wyniku której, po kontakcie z glutenem  następuje zanik kosmków jelitowych) i alergiczne (alergia na gluten). Mimo zapewnień popularnych mediów, może to być poważna dolegliwość. W rzeczywistości, można nawet domniemywać, że przez swoją masowość,  jest większym wyzwaniem dla zdrowia publicznego niż sama celiakia.

Pacjenci z nadwrażliwością na gluten zwykle mają takie symptomy jak gazy, wzdęcia, ból brzucha i zmiany w częstotliwości i jakości wypróżnień, które są nieodróżnialne od ZJD. Często cierpią na pozajelitowe dolegliwości jak zmęczenie, otępienie, równie częste wśród pacjentów z ZJD.

Nietolerancje na inne produkty, jak nabiał, jaja, orzeszki ziemne i owoce morza są również częste wśród chorych na ZJD. Mogą to być prawdziwe alergie pokarmowe (IgE zależne) oraz słabsze nietolerancje (IgG i IgA zależne).

Ostatni duży przegląd 73 badań podaje, że alergie pokarmowe i nietolerancje – włączając reakcje na gluten – powinny być brane pod uwagę jako możliwa przyczyna ZJD. Warto dodać, że w wielu przypadkach, nietolerancje pokarmowe są często powodowane przez inne nieprawidłowości wspomniane w artykule. Inaczej, zarówno ZJD  jak i nietolerancje pokarmowe mogą być symptomami głębszych problemów – takich jak SIBO i infekcje jelit.

Podsumowanie i zalecenia.

Konwencjonalne podejście do ZJD jest nieefektywne. Po prostu powstrzymywanie objawów środkami farmaceutycznymi, bez skupienia się na przyczynie problemu, zmusza pacjentów do spędzenia życia na lekach, we frustracji i cierpieniu.

Dobra wiadomość jest taka, ze obecnie mamy większą wiedzę na temat przyczyn ZJD. Kiedy te przyczyny zostaną określone,  pozytywne wyniki terapii stają się możliwe. W mojej praktyce spotkałem ludzi z przewlekłym ZJD, trwającym ponad 20 lat, którzy całkowicie wydobrzeli po wyleczeniu przyczyn – podstawowych problemów z jelitami i po naprawieniu diety.

Jeżeli cierpisz na ZJD, najlepiej jeżeli znajdziesz lekarza, który potrafi znaleźć podstawową przyczynę Twoich dolegliwości. Nie musisz akceptować diagnozy ZJD i spędzić reszty życia na zwalczaniu objawów.

Autor: Chris Kresser; tłum. Instytut Zdrowego Żywienia

[odnośniki do badań dostępne na stronie źródłowej]

 http://chriskresser.com/5-causes-of-ibs-your-doctor-may-not-be-looking-for/