Raz na zawsze pozbądź się refluksu i zgagi

Na dolegliwości związane z refluksem żołądkowo-przełykowym (GERD – gastroesophageal reflux disease), czyli cofaniem się treści żołądka do przełyku, cierpi nawet 20% mieszkańców krajów rozwiniętych – w tym także Polacy. Sporadyczne ataki zgagi zdarzają się większości dorosłych.

Standardowe leczenie refluksu opiera się zwykle na stosowaniu leków zmniejszających wydzielanie kwasu solnego w żołądku (inhibitory pompy protonowej – IPP, leki zobojętniające) oraz na zaleceniu unikania produktów uznawanych za „drażniące”: kawy, owoców cytrusowych, alkoholu. Często dodaje się też powszechne, lecz mało uzasadnione zalecenie „ograniczenia tłuszczu w diecie”.

Takie podejście może łagodzić objawy, ale nie usuwa przyczyny refluksu. W wielu przypadkach problem leży zupełnie gdzie indziej.

Prawdziwe przyczyny refluksu – co pokazują nowsze badania

Coraz więcej dowodów naukowych oraz doświadczeń lekarzy wskazuje, że refluks bardzo często wynika z niedostatecznej produkcji kwasu solnego (HCl) w żołądku, a nie z jego nadmiaru. Zbyt niskie zakwaszenie żołądka osłabia pracę dolnego zwieracza przełyku (LES – lower esophageal sphincter), co pozwala treści żołądkowej cofać się do przełyku.

Najczęściej nakłada się kilka czynników:

1. Nieprawidłowe trawienie węglowodanów – nadmiar cukrów prostych i skrobi prowadzi do fermentacji, powstawania gazów i zwiększenia ciśnienia w żołądku.

2. Zbyt niska produkcja kwasu solnego (niedokwasota) – treść pokarmowa jest za mało kwaśna, co upośledza trawienie białek i sprzyja cofaniu się jedzenia do przełyku.

3. Przerost bakterii Helicobacter pylori w żołądku lub SIBO (small intestinal bacterial overgrowth – przerost bakteryjny jelita cienkiego) – bakterie te obniżają kwasowość, aby przeżyć, a węglowodany są dla nich idealnym źródłem energii.

4. Wrażliwość pokarmowa – zwłaszcza na nabiał lub gluten, które mogą podtrzymywać stan zapalny i zaburzać motorykę przewodu pokarmowego.

5. Czynniki stylu życia – przewlekły stres, brak snu, posiłki tuż przed snem, otyłość brzuszna, ciasne ubrania uciskające żołądek.

Dlaczego leczenie samymi lekami nie działa długoterminowo

Leki zobojętniające lub obniżające pH żołądka mogą przynieść krótkotrwałą ulgę – zneutralizowany kwas mniej drażni przełyk, ale problem otwartego zwieracza przełyku pozostaje. W dłuższej perspektywie niedokwasota może prowadzić do niedoborów witamin (B12, żelazo, cynk, magnez), gorszego trawienia białka i większej podatności na infekcje przewodu pokarmowego.

Jak zacząć naprawiać przyczynę refluksu

Poprawa funkcji układu pokarmowego to proces, który trwa tygodnie, a czasem miesiące – ale pierwsze efekty można poczuć nawet w kilka dni.

Kluczowe kroki:

• Przejdź na dietę niskowęglowodanową, bezglutenową, np. LCHF (low carb high fat) lub paleo – obie eliminują nadmiar cukrów i skrobi, a często także gluten, który może podrażniać przewód pokarmowy.

• Unikaj przejadania się – duże porcje zwiększają ciśnienie w żołądku i nasilają cofanie treści.

• Jedz w spokoju – dokładne przeżuwanie i brak pośpiechu wspiera wydzielanie soków trawiennych.

• Zadbaj o mikrobiotę – włącz do diety kiszonki (kapusta, ogórki), fermentowany nabiał (jeśli tolerowany) i naturalne probiotyki.

• Ostatni posiłek jedz minimum 3–4 godziny przed snem.

• Rozważ suplementację kwasem solnym z pepsyną – pod kontrolą specjalisty. Wiele osób reaguje poprawą.

• Testuj ocet jabłkowy – 1 łyżeczka w szklance wody 1–2 razy dziennie przed posiłkiem może poprawić trawienie (u ok. 20% osób refluks wynika z nadprodukcji kwasu – wtedy ten sposób się nie sprawdzi).

• Redukuj stres – techniki relaksacyjne, medytacja, joga, spacery mogą poprawić napięcie zwieracza przełyku.

Co jeść przy refluksie i niedokwasocie

Poniższe produkty wspierają regenerację błony śluzowej przewodu pokarmowego, prawidłowe trawienie i równowagę mikrobioty:

• Kapusta kiszona – codziennie, choćby 2–3 łyżki; także inne kiszonki (ogórki kiszone, zakwas buraczany).

• Tran – suplementacja kwasami tłuszczowymi omega-3 o działaniu przeciwzapalnym.

• Olej kokosowy i mleczko kokosowe – działanie antybakteryjne, wsparcie regeneracji jelit.

• Warzywa – szczególnie zielone liściaste, bogate w błonnik i chlorofil.

• Jaja – źródło białka i choliny.

• Ryby – najlepiej tłuste morskie, bogate w omega-3 (łosoś, makrela, sardynki, śledź).

• Mięso – wołowina, drób, jagnięcina; najlepiej z chowu pastwiskowego.

• Rosół i buliony na kościach – kolagen, glicyna i aminokwasy wspierające odbudowę śluzówki.

• Podroby – wątróbka, serca, nerki – naturalne źródła witamin i minerałów.

• Zdrowe tłuszcze – olej kokosowy, masło klarowane, oliwa z oliwek extra virgin, nierafinowany olej rzepakowy na zimno, olej lniany tłoczony na zimno.

• Fermentowany nabiał – kefir, jogurt naturalny, maślanka (jeśli dobrze tolerowany).

• Owoce i orzechy – w ograniczonych ilościach, najlepiej niskocukrowe owoce jagodowe.

Czego unikać przy refluksie

Produkty nasilające objawy, zwiększające fermentację i obniżające kwasowość żołądka:

• Cukier i słodycze – także w postaci syropów (glukozowo-fruktozowy, kukurydziany).

• Słodkie napoje – gazowane i niegazowane, energetyki.

• Soki owocowe – nawet „100%” zawierają duże ilości cukru prostego.

• Zboża glutenowe – pszenica, żyto, jęczmień; nawet niewielkie ilości mogą podtrzymywać stan zapalny.

• Nabiał niefermentowany – mleko, śmietanka, serki topione – szczególnie w początkowej fazie.

• Ziemniaki i inne produkty skrobiowe – duża dawka skrobi szybko podnosi poziom glukozy we krwi; po poprawie stanu można wprowadzać w niewielkich ilościach.

Podsumowanie

Refluks żołądkowo-przełykowy to nie zawsze „za dużo kwasu”. W wielu przypadkach problemem jest niedobór kwasu żołądkowego i zaburzenia trawienia. Leczenie samymi lekami działa objawowo, ale nie usuwa przyczyny.
Dieta niskowęglowodanowa, eliminacja glutenu, wsparcie mikrobioty i poprawa higieny jedzenia mogą znacząco zmniejszyć objawy, a często całkowicie je wyeliminować.

Źródła:

1. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11712463

2. http://link.springer.com/article/10.1007%2Fs10620-005-9027-7?LI=true

3. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9874617

4. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18763284

5. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23680708

6. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19060631

7. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19897959

8. http://chriskresser.com/what-everybody-ought-to-know-but-doesnt-about-heartburn-gerd

9. http://www.tlustezycie.pl/2012/07/zgaga-i-refluks-w-innym-swietle.html

10. http://www.paleodietbasics.net/apple-cider-vinegar-for-acid-reflux/

11. https://en.wikipedia.org/wiki/Heartburn

12. https://thefunctionalgutclinic.com/post/low-stomach-acid-everything-you-need-to-know

13. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/23392-hypochlorhydria

14. https://myacare.com/blog/emerging-perspective-can-low-stomach-acid-lead-to-gerd

15. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9062108

16. https://www.verywellhealth.com/gerd-and-sibo-are-they-connected-1945210

17. https://www.verywellhealth.com/reduce-simple-carbs-helps-gerd-symptoms-6753662

18. https://centrespringmd.com/low-stomach-acid-the-real-cause-of-gerd-integrative-medicine-solutions

19. https://nypost.com/2025/03/26/health/docs-2-ingredient-gut-health-hack-for-age-related-stomach-problem

20. https://www.verywellhealth.com/can-probiotics-help-with-acid-reflux-11696080

Pamiętaj! Blog to nie jest porada medyczna. Artykuł powstał wyłącznie w celach informacyjnych. W celu uzyskania porady medycznej skontaktuj się z lekarzem.

Updated: 2025